Vlak voordat ik aan mijn Italië-reis begon, hoorde ik uit de economenhoek allerlei berichten over dat land. Vooral het zuiden van Italië werd met één groot gebaar naar de categorie van “derdewereldlanden” verwezen. Van die regio hoeven we niets te verwachten. Het is een financieel moeras met een torenhoge werkeloosheid, de maffia is nog altijd de baas en meer van dat soort opbeurende taal als je een land en de mensen, zeg maar ‘de samenleving’ gaat bezoeken, mede om te kijken hoe het er daar voor staat. Aan de rafelige randen van Europa. Ik heb in dit verband vaker de parallel met John Steinbeck en zijn boek “Reizen met Charley” getrokken (alhoewel ik mezelf niks verbeeld). Wat dat betreft is zo’n reis minder een vakantie dan wel een project. Maar wel leuk, heel leerzaam en evenzeer ontspannend.
Ik was dus meer dan benieuwd. Vervallen steden, mensen in lompen die in krotten wonen, lege winkels, een uitgestorven horeca. Campings die het niet waard zijn om ook maar een uur te blijven staan. Kapotte straten – door jarenlang gebrek aan onderhoud, ingeslagen mortieren en her en der bezaaid met kogelgaten – en een infrastructuur die volledig de weg kwijt is. Niets gaat op tijd, je wordt overal bedreigd en zodra je stilstaat loop je een levensgroot risico dat je portier wordt opengetrokken, en jijzelf beroofd. Het is daar niet pluis. Geen geld, aan alles is gebrek, met alle gevolgen van dien. Het onderwijs staat stil, men zorgt alleen voor zichzelf en misschien voor een stokoude oma. Links en rechts zie je zelfs tentenkampen omdat de huizen onbewoonbaar zijn geworden. En de mob raast met gierende banden in foute auto’s door de smalle keienstraatjes. Te pas en te onpas zie je de zijruiten, en soms zelfs hele deuren opengaan en dan schieten ze als gekken in de rondte. Het wilde westen is daar opnieuw uitgevonden, en erger nog. Rio in Europa, Kaapstad aan de Middellandse Zee.
Zoiets dus.
Preoccupatie. Want die topeconomen zullen het wel weten.
Als je er zelf bent geweest, kun je zeggen: grote onzin! Niets van dit alles.
De mensen, en vooral de kinderen zijn doorgaans beter gekleed dan in Nederland. De huizenprijzen liegen er niet om. Je kunt terecht in uitstekende horeca, soms slechts na een reservering. Mooie en trendy hotels, top of the bill. Het uiteenlopende openbaar vervoer waar ik gebruik van heb gemaakt, op verschillende locaties, in uit elkaar gelegen gebieden, reed en vaarde op de minuut nauwkeurig. Ik heb opmerkelijk veel nieuwe auto’s gezien, waaronder natuurlijk prachtige Alfa’s. In vergelijking met Zuid-Italië is Noord-Spanje pas armoedig. Met die verlaten industrieterreinen en dichtgetimmerde gevels in bijna geheel verlaten dorpen, die honderden kilometers achter elkaar het beeld bepalen. Dáár is een enorm gebrek aan dynamiek niet alleen zichtbaar, maar ook duidelijk voelbaar, in tegenstelling tot het zuiden van Italië.
MISLEIDING
Zo wordt er dus weer wat geroepen door zogenaamde kenners, die de werkelijkheid vertroebelen. Ze vervormen je beeld en misleiden je ideeën. Je moet zélf je eigen gedachten vormen. Onderzoeken, lezen, luisteren, zien en horen. Proeven, ruiken en voelen, op alle mogelijke manieren. Dan ontstaat er iets waar je wat mee kunt.
De drie jaar geleden overleden Rienk Kamer, een niet geheel onomstreden maar toch ook allerminst op zijn achterhoofd gevallen beleggingsgoeroe, had het wel eens over zijn bezoeken aan een land, om er achter te komen of je daar moest (willen) beleggen, of juist niet. Dan ging hij niet naar het ministerie van financiën, en ook luisterde hij niet naar “de economen”. Hij liep gewoon een paar dagen door een stad, en bestelde zijn koffie op een terras. “Dan ga ik zitten kijken. Wat ik dan zie, en hoor, zegt mij van alles over economisch/maatschappelijke dynamiek, of de mensen iets willen, of er een klimaat heerst waarin je kunt ondernemen.”
Ik vond dat destijds al wijze woorden, daarmee overigens niet suggererend dat (Zuid-)Italië het economische powerhouse van Europa is. Helemaal niet. Maar als de kenners, oftewel de mensen die er verstand van hebben, de afgestudeerde specialisten, het “derde wereld” noemen, dan bestempel ik met een zelfs niet eens zo’n groot gebaar heel Europa als zodanig. En misschien krijgt iedereen dan alsnog gelijk.
Ton Westphal + No Nonsense ++ 