‘JAN LUL’

Oude column van Ton Westphal, zoals gepubliceerd in het Eindhovens Dagblad en het Brabants Dagblad dd 28 september 2001. Omdat er niets verandert…

September, 11, 2001. Ik kan en wil even nergens anders over schrijven. De dag dat de wereld veranderde. Die heb ik van mijzelf, maar welke wereldleider is het niet met mij eens? Enkele weken na de ramp zijn de puinhopen steeds beter zichtbaar. Het rookt van alle kanten. En het is nog helemaal niet gedaan. We vallen over elkaar heen met (winst-)waarschuwingen. We moeten oppassen, zelfs voor de buurman. De samenleving zal nooit meer hetzelfde zijn. Ernstige gevoelens van onzekerheid dreigen de hele wereld te verlammen.

Nu wil ik u geen complex aanpraten, maar je hoeft toch geen goeroe te zijn om te weten dat het even niet lekker zit? En we hadden al een dreigend conjunctureel probleem. De lucht liep er links er rechts toch al behoorlijk uit. Dan vraag ik mij af: waarom dringt dat niet door tot Jan Modaal? Nu weet ik wel dat het zogenaamde consumentenvertrouwen altijd wat achter loopt bij de echte ontwikkelingen. Net zo goed dat Europa een beetje achter loopt bij de economische ontwikkeling in de Verenigde Staten. Dat belooft dus nog wat. Maar bedoelde Jan denkt, net als bij een gevaarlijke ziekte of een ontslag (dat begrip en vooral de betekenis daarvan moet in de praktijk opnieuw worden uitgelegd aan het volk) dat het hem helemaal niet zal treffen. Oftewel: Jan Modaal, verworden tot Jan Lul.

Ik word overstelpt met open sollicitaties. Ineens is men weer op zoek naar “een nieuwe uitdaging”. Plotseling is men het “niet meer eens met de bedrijfsvoering”. De baas deugt niet, de collega’s zijn niet meer aardig, het bedrijf vaart een verkeerde koers en die ploegendienst breekt ons eensklaps op. Er is heel wat aan de hand.

Neem onder al deze omstandigheden deze kandidaat. Hij reageert op een werkelijk hartstikke leuke vacature. Precies wat hij wil. Kleine club, veel perspectief, bovenkant van de markt. Het kan niet op, want het is ook nog bij hem om-de-hoek. En dat terwijl hij nu in de detachering zit en zelf ook heel goed weet, dat buitenbedrijven en “urenschrijvers” er het eerste uitvliegen als het even tegen zit. En daarvan is dus sprake, zo mogen we best wel stellen… En van al dat reizen dwars door het land word je ook al niet vrolijk.

Een afspraak voor een nadere kennismaking ligt dus voor de hand. Tot de beloning ter sprake komt. Salaristechnisch is er geen enkel probleem. Maar u moet weten, hij rijdt een Golf met – ik meen – 115 pk van-de-zaak. Nou ja, rijden; hij staat toch vooral met dat glimmende ding in de file. En in de nieuwe situatie kan hij lopend of op de fiets naar zijn werk. Maar hij laat amper ruimte voor reflectie, want de auto inleveren is absoluut niet bespreekbaar. Snapt ú het? En hij staat niet alleen. U moest eens weten hoe “wij” vasthouden aan verworven rechten en vooral rechtjes. Nu is het de auto (met 115 pk, dat wel), maar morgen is het de laptop en volgende week het mobieltje. Onvoorstelbaar en ongelooflijk. Straks is er helemaal niets meer te kiezen voor deze knaap, want dan moet hij alleen maar inleveren. Zijn baan èn zijn autosleutels.

Geef het volk brood en spelen, spiegels en kralen. Het geldt nog altijd. De diepgang van een regenworm, het inzicht van een ezel en de kwetsbaarheid van een vlieg. Als men dan tenminste de rug zou hebben van een schildpad, dan kon men nog iets opvangen. Maar nee, want het gaat toch allemaal aan onze deur voorbij. Zo worden kampioenen binnen enkele uren losers. In welk theater is dat vaker vertoond?