“Dit is nu ik geloof al de derde keer, Janine. Dat je me onderbreekt terwijl ik een antwoord op jouw vraag aan het formuleren ben. Trouwens een vraag die je helemaal niet had hoeven stellen, als je drie minuten geleden naar me had geluisterd. Want toen heb ik al uitgelegd wat ik bedoel. Of komt het omdat je me niet begrijpt? Zeg dát dan gewoon, in plaats van te vragen naar de bekende weg. Dan zou ik kunnen overwegen om mijn avond wat aan te passen, als je dat bedoelt.”
Maar Inez Weski heeft daar veel te veel niveau voor, en dus heeft ze dat niet gezegd, gisteravond bij Zomergasten. Maar het verschil in intelligentie, snapvermogen en vooral emotionele beleving en begrip, dus EQ, tussen beide vrouwen aan tafel was in feite stuitend. Ook wat dat betreft was het een opzienbarende Zomergasten. Ik herinner me het lijden van Jan Leyers, acht jaar geleden alweer (mijn god), maar had niet het idee dat de man echt dom was. Dat is Janine Abbring wel, het bewijs is klip en klaar op tafel gelegd door Weski. Eruditie ontmoet onnozelheid.
Wat te denken van één van die zeldzaam fascinerende verhalen – en dat drie uur lang! – van Weski, waarbij de terroristische aanslag ‘op die torens in Amerika’ voorbij kwam. En Abbring vroeg: “Torens? Amerika? Wat bedoel je, Inez?” En ze keek er gekweld bij, het meisje tegenover de grande dame. Ook de blik van Weski – heel even maar, want toen nam ze weer, als vanzelfsprekend en compleet zichzelf, de regie over – verraadde gedurende die volledige milliseconde de wereld. Van verstaan en begrijpen. Van kijken en zien. Van luisteren en horen. Kortom: van dóórhebben.
Want Weski begrijpt de wereld. Wat en waarom zijn bij haar in gelukzalig goede handen. Over de macht van het individu over de massa. Weski noemt dat “de meute”. En gelijk heeft ze. Die meute weet niks, doet (dus) niks wezenlijks en leeft op stoeptegelniveau. Aldus Weski. En die macht kan zoals altijd, ook al zo’n goddelijke wijsheid, twee kanten op gaan. Die van de Duce, oftewel Benito Mussolini van wie ze prachtige beelden heeft laten zien, hoe het werkt, of die van de kritische, zelfdenkende, lezende en om zich heen kijkende burger die als zodanig ook een individu kan zijn, in plaats van een kuddebeest. Ze vestigt daar dan maar haar hoop op, want anders is niet de halve, maar de hele wereld zo zwart als haar kleding, lange haren en make-up.
Wat te zeggen van een opmerking als deze: “De koorts die maakt dat je hersenen wegbranden”. Je emoties niet in bedwang hebben, je laten meesleuren door alles en iedereen. Geen eigenheid. Geen idee. En de terecht kritische opmerkingen over zich journalist noemende figuren, met een steelse blik naar Abbring, in bijvoorbeeld het Journaal. Dan is er een ramp gebeurd, en dan vragen ze aan de omstanders hoe erg of dat is. Inderdaad, het volk moet een stem krijgen, maar papegaait elkaar driftig na. Ja, het is heel erg. En u, want vindt u hiervan, ondertussen kijkend naar een rokende puinhoop van bijvoorbeeld een ingestort flatgebouw. Wat voor antwoord denk je dat er komt? En hoe interessant is dat dan? Wat leer je van zo’n stom meninkje? Ondertussen gaan ze terug naar de studio en, merkt Weski terecht op, dan ben je dus niks wijzer geworden. Ik noem dat al jaren de mening van Jan Lul in de straat, waar ik hoegenaamd niet in ben geïnteresseerd. Maar het wordt uitgezonden op prime time.
“Laten we het eens hebben over niet alleen het feit dat de laatste ijsbeer straks dood is, maar dat we ook de mensenrechten aan het begraven zijn.” Now we’re talking, Inez.
Over talking gesproken, haar keuzefilm paste volledig in dat beeld van maatschappij, domheid en kwetsbare verliezers (die denken dat ze het juist zo goed doen). Over hoop en wanhoop. Afhankelijkheid en sturing. Zeg me wat ik moet doen. Oftewel Midnight Cowboy, maar Abbring was toen al volledig platgewalst. Op en kapot. Voorbijgelopen en achtergebleven. In de duisternis.
Coen Verbraak zal iets hebben gedaan op basis waarvan hij nooit Zomergasten gaat presenteren, zo ben ik bang. Anders had hij er al wel gezeten. Volgend jaar Inez Weski. Een vrouw als een feest. Heart and soul. Een kathedraal van inzicht.
Ton Westphal + No Nonsense ++ 