Ik ken hem als buitengewoon bescheiden. Een lieve, bijna kwetsbare man. Zal geen vlieg kwaad doen. Wil altijd helpen. Perfecte vader en echtgenoot. Kan volschieten als hij op de iPad weer wat foto’s van zijn kinderen laat zien, die alweer enkele jaren geleden naar Canada zijn vertrokken. Hij en zijn vrouw vertellen vol trots over de carrière die ze daar maken. Ja, ze zijn goed opgeleid. In Ierland. Maar datzelfde land heeft ze niets te bieden. De meest waardevolle, slimme en goed opgeleide Ieren vertrekken. Dat is gewoon het noodlot van dit land. Al eeuwenlang. Het verandert maar niet. Ook dit niet.
Ondertussen lijden de achterblijvers. Toen en nu. Die bleven en blijven letterlijk en figuurlijk achter in een oud land. Een land dat dus maar niet loskomt van zijn zo vaak gruwelijke geschiedenis. Nu weer dat massagraf van enkele honderden foetussen en jonge kinderen bij een door nonnen gerund opvanghuis voor ongehuwde moeders in Tuam. Dat weet iedere Ier min of meer stilletjes (want ook dat is heel Iers) al een paar jaar, maar het krijgt nu een afschrikwekkend gezicht. Er vallen namen. Herinneringen worden plotseling (plotseling?) springlevend. Ja, er zijn familieleden. En sussen, doodzwijgen en ontkennen helpen natuurlijk niet eeuwig. Dus gaan ze nu ook de grond onderzoeken van een stuk of twintig andere rooms-katholieke instellingen. ‘Common practice’, na wat we al weten dankzij de Magdalene Sisters.
Maar God, wat doet het pijn. Alweer.
Maar diezelfde hele (zacht-)aardige vent die het niet altijd droog houdt als hij weer wat foto’s uit Canada binnenkrijgt, zegt wel, zij het wat besmuikt en voorzichtig, dat hij op Sinn Féin zal gaan stemmen. De volgende keer. Want ook hij voelt zich in de steek gelaten door zijn eigen overheid. Waarom doen “ze” niets om Ierland een echte toekomst te bieden? Waarom wordt er alleen maar beloofd, vooral als er weer verkiezingen aankomen, maar nooit geleverd? Waarom vechten ze alleen maar met elkaar, in plaats van voor elkaar? Die overheid, die heeft zijn eigen kinderen willens en wetens weggejaagd.
Toch was ik was verrast, Sinn Féin… Dat is de politieke tak van wat ooit de IRA werd genoemd, weet u nog wel? Hun politieke leiders, en zij niet alleen, hebben als dagtaak gemoord vanuit hinderlagen en talloze aanslagen gepleegd, alhoewel ze dat blijven ontkennen. Maar iedereen weet het. Alles voor het goede doel, zullen we maar zeggen. Schuld, boete en hongerstakers. Bobby Sands, Kevin Lynch… “We will never forget!” Ondertussen de pure haat voedend tussen twee bevolkingsgroepen, die nu weer pontificaal (mooi woord in dit geval) tegenover elkaar staan in Noord-Ierland. Ja, daar heeft Sinn Féin vorige week een relatief grote overwinning geboekt. Nog maar één zetel minder dan de Britten van de DUP, 27 om 28 op een totaal van 90. “Onverwacht”, zo lees ik in bijvoorbeeld onze eigen NRC. Maar hoezo, spreken ze daar wel eens met een Ier? Nee hoor, dat heet studeerkamerwijsheid.
Het is ook wat dat betreft het oude liedje. Overal in de zogenaamde ‘vrije wereld’. Er wordt niet geluisterd naar wat er leeft op straat. Sinn Féin is Iers en wil dus aansluiting bij de Ierse Republiek. Gek hè, in een zogenaamd zelfstandig staatje dat in Europa nergens bijhoort. Amper twee miljoen mensen die tussen de wal en het schip zitten, ze kunnen geen kant op. Ik heb te doen met die Noord-Ieren. Ik denk dat dat volk van heel Europa het meest in onzekerheid leeft. Niet even, maar altijd. Zonder oplossing in zicht.
Noord-Ierland is in wezen een niet-gewenst kind van het Verenigd Koninkrijk, dat anderzijds datzelfde kind niet wil loslaten. Politiek, macht en invloed op een paar vierkante kilometers. Aan een rafelrand van Europa. Na de Brexit hoort Noord-Ierland zelfs niet meer tot de EU. Die mensen zitten hartstikke vast aan de Ierse Republiek, letterlijk en figuurlijk, maar een harde grens aan beide kanten doemt op. Voor familie, voor werken, voor medische zorg, voor winkelen, voor recreatie, voor kerkbezoek, voor scholing, voor alles. En ze waren al afgesneden van hun moederland door een wilde zee. Natuurlijk voelen ze zich in de steek gelaten.
Over de tragiek van Ierland kun je heel veel opmerken, praten, denken en schrijven. Het is absoluut een voort-durend verhaal, dat enkele eeuwen teruggaat. En het houdt dus maar niet op… De diaspora, het misbruik binnen de katholieke kerk en haar instituties en de uit de aard der zaak tot mislukking gedoemde samenleving van Britten en Ieren, zulke verschillende mensen, binnen feitelijk hetzelfde land. Vandaar dat ik voorzichtig dat ééntje achter de titel van vandaag zet. Wanneer de volgende delen komen, dat weet ik nog niet. Wat ik wél weet is dat misbruik van vertrouwen – binnen de kerk, in de politiek of waar dan ook – , tot gewelddadige persoonsverandering kan leiden. Niet alleen individueel maar ook groepsgewijs, of zelfs landelijk. Iedere keer worden die grenzen opgerekt. Maar waar houden die grenzen op, uiteindelijk?
Ton Westphal + No Nonsense ++ 