Eindelijk. Het heeft denk ik langer dan een jaar geduurd. Niet normaal. Hard moeten werken. Nu het er op zit, weet ik nog steeds niet of ik het leuk heb gevonden of niet. Heb het dus langer dan twaalf maanden met me meegedragen, nam het zelfs mee naar bed. Toen het eind in zicht kwam, ben ik het meer gaan waarderen. Nou ja, waarderen. Ik vond het langzamerhand beangstigend worden. Misschien werd ik er wel een beetje depressief van, alhoewel ik niet weet of “een beetje depressief” wel bestaat.
Waar dit over gaat? Een boek. En niet zomaar een verhaal. De Mandibles – met als ondertitel Een Familiekroniek 2029-2047 – is een dystopische roman. Nou, dat mag je wel zeggen. Toen ik er aan begon, waren de langdurige gevolgen van de pandemie nog niet zo duidelijk (alsof ze dat nu wel zijn, maar dat terzijde). Het beschrijft de gebeurtenissen en verhoudingen binnen een min of meer normale familie in de Verenigde Staten van Amerika. Met een welgestelde pater familias, die zijn fortuin met slim beleggen heeft verdiend. Hij leidt een rijk leven, letterlijk en figuurlijk. En zijn kinderen wachten op zijn dood, uiteraard zonder het met zoveel woorden te benoemen. De erfenis lonkt, waarmee de sleur van de dagelijkse gang naar het werk kan worden doorbroken. De hypotheek, de auto, de dure kinderen. Ze hebben allemaal op hun manier een lifestyle hoog te houden. Je kent dat wel. Maar opa is nog lang niet van plan om te sterven, hij is vitaal en vindt nog van alles.
Het wordt allemaal in gitzwarte verf geschetst door de schrijfster Lionel Shriver, die ook de auteur is van ‘We Need to Talk About Kevin’. Maar nu dus De Mandibles.
Amerika gaat failliet. En zo gek of vergezocht is dat niet, want ook in de echte wereld worden daar iedere keer maar weer de begrotingstechnische grenzen opgerekt. De dreiging dat de overheid gesloten wordt en salarissen niet meer (kunnen) worden uitbetaald, is niet alleen helemaal niet zo gek, maar dat heeft zelfs al een paar keer, zij het voor beperkte tijd plaatsgevonden. Sinds ik aan dat boek was begonnen, kwamen die berichten en ‘deadlines’ min of meer regelmatig voorbij. Geen geld meer voor de ambtenaren, voor de pensioenen, voor de instituties. Gewoon, het is op. Niks meer over. De VS zijn een zeer dubieuze debiteur geworden, waar niemand ook maar iets aan wil uitlenen. Wat er dan gebeurt beschrijft Shriver met groot voorstellingsvermogen. Hoe reëel kan zoiets zijn? Erg, zo kan ik melden.
Van al het geld is niets meer over, want de dollar bestaat niet meer. Familieverhoudingen, carrières, opleidingsmogelijkheden, wonen en leven. De wereld letterlijk op z’n kop. Ik zie het gebeuren, net als Shriver. Zo gebeurt er van alles, maar u moet het boek, als u durft, zelf maar eens lezen. Op het moment dat hier discussies worden gevoerd over 2G en 3G en de dreiging in Amerika van de zoveelste ‘shutdown’ op 18 februari komend jaar al weer snel nadert, hebben we het wereldwijd ook over een vaccinatieplicht. Plus de shift van oud naar nieuw. De westerse wereld (oud) is amper aan zet. China en Rusland, en bij Shriver überhaupt de Aziatische landen (nieuw), delen de lakens uit. Zij bezitten, zij bepalen. Ook van Amerika is dan niets meer over.
Die complete reset leidt er toe dat de Verenigde Staten hun burgers gaan chippen. Dat is volgens mij maar één stapje verder dan een vaccinatieverplichting. Eng, benauwend, deprimerend. Dat bedoel ik dus. In de positieve uitleg ben je dan af van uitkeringsfraude. Iedereen krijgt op dag en uur zijn of haar gerechtvaardigde uitkering of salaris, rechtstreeks gestort op de chip. Op een andere manier kun je geen geld bezitten of uitgeven. Een belastingaangifte behoort tot het verleden. Op de peildata worden alle belastingen keurig ingehouden, rechtstreeks afgeschreven van je chip. Niet alleen je portemonnee, want cash bestaat niet meer, maar ook betaalrekeningen en creditcards zijn volstrekt overbodig geworden. Heel ouderwets, want je bent zelf een “creditcard” geworden. Denk in dit verband aan China, dat ‘as we speak’ al alles weet van haar ingezetenen. Er is niet aan te ontkomen. Waar je bent, met wie en wat je doet.
Bedrijven mogen niemand meer aannemen die niet is gechipt (gevaccineerd). Maatschappelijk wordt er luchthartig over gedaan, het is het nieuwe normaal geworden. We weten niet beter. Het is noodzaak. Iedereen doet het toch? We zijn als land bezig met een her-opbouw. Wat gebeurd is is gebeurd, het draait nu om hoe we met z’n allen hiermee verder gaan. Sluit je aan.
Wat dat doet met die enkeling die nog steeds zélf wil en zal blijven nadenken – in De Mandibles is dat de jonge ‘Willing’, die we volgen op zijn tocht van kind naar volwassene – is niet slechts herkenbaar, maar ook heel beklemmend. Hij verliest zichzelf, is letterlijk niets meer waard. Maar hij vindt uiteindelijk zijn weg. Hij wel. Door letterlijk en figuurlijk te vluchten, en alle gevaren daarbij voor lief te nemen. Immers, je bent van jezelf en niet van de machthebbers die alles met je denken te kunnen doen en uithalen.
Pff. Gelukkig heb ik tussendoor ook nog, ter afwisseling want dat was wel nodig, bijvoorbeeld “Derksen” gelezen. Zoiets als een biografie, met heerlijk sappige verhalen van en over voetballers, trainers en de bijbehorende journalistiek. Ook heel herkenbaar voor mij. Zelf uit die wereld afkomstig, een paar jaren slechts, heb ik mij er werkelijk aan gelaafd terwijl De Mandibles op me lag te wachten. Twee uitersten, van “geen reet aan” als dooddoener door het hele boek heen, “neuken”, “zuipen” en “je pik goed wassen, en dan is-ie weer als nieuw” tot het wezen van een iconoclast. Kijk, dan leer je nog eens wat nieuwe woorden. En veel over jezelf, want ik ben er in zekere zin zelf één. Een iconoclast. Zo kan ik toch nog met een glimlach afsluiten, en De Mandibles een plekje op de boekenplank geven. Het is uit.
Ton Westphal + No Nonsense ++ 
Een reactie op “DE MANDIBLES, ‘GEEN REET AAN’”