Te veel. Misschien ook wel te snel. Te kort. De tweede rafelige randen-reis met Rocinante IV bracht mij dit vroege voorjaar, via enkele veeleisende tussenstops in Frankrijk, naar Sardinië en Sicilië. En ja, ik neem het mijzelf kwalijk. Teveel hooi op de vork, en dat voor iemand over wie Milia altijd zei dat hij “de beste reisleider ter wereld” is. Je moet niet willen beginnen met het huis en de uitgestrekte tuinen van Claude Monet, vervolgens een dieptebezoek aan het paleis, de tuinen en buitengebouwen van Versailles brengen, letterlijk en figuurlijk en passant nog even de paleizen van Fontainebleau en Compiègne bezoeken en proberen te achterhalen waarom Barbizon een kunstenaarsdorp is geworden. Om vervolgens pas echt richting je bestemming te rijden. Vooruit, met een paar nachten in de Cevennen. Maar ook daar kon ik het niet laten om kaas te gaan proeven in Roquefort en eindelijk eens te gaan kijken waarom die Pont du Gard nou zo beroemd is. En toen moest het allemaal nog gaan beginnen.
De twee grootste eilanden in de Middellandse Zee vormden het hoofdgerecht. Frankrijk, Versailles, is op Europese schaal niet zo rafelig, toch? Er zijn al honderden, zo niet duizenden boeken volgeschreven over pracht, praal en verval van de Franse koninklijke familie(s), over Napoleon Bonaparte en zijn persoonlijkheid, stijl en hofhouding. Maar een paar dagen in die sfeer, laten mij serieus nadenken over een volgende studie: Franse geschiedenis. Mijn god, mijn oren tuitten en mijn ogen wisten niet wat ze zagen. Vreemd eigenlijk, dat ik nooit eerder “even” Versailles heb bezocht. Zo dichtbij, zoveel cultuur. Zo veel historie. Als je de toekomst wilt voorspellen, moet je de geschiedenis begrijpen. Ik haal Niccolò Macchiavelli er maar even bij: “Wijze mannen zeggen – en niet zonder redenen – , dat wie de toekomst zou willen kennen, het verleden zou kunnen raadplegen”.
Dan is het wachten op verder verval. Denken dat er niets kan gebeuren, dat je macht hebt, dat je rijk bent en dat je die rijkdom dan ook aan iedereen ten toon moet spreiden, dat je mensen alle dagen kunt uitbuiten en manipuleren, dat je altijd sterker bent dan je grootste vijand en vooral dat je daarmee dan ook nog eens het gelijk aan je zijde hebt, leidt onverbiddelijk tot de ondergang. Maar laat ik hier geen poging doen om al die publicaties over onder meer Lodewijk XIV aan te vullen. Maar wat me in het Kasteel van Versailles vooral is bijgebleven uit één van de beste privé-rondleidingen die ik ooit heb meegemaakt, is niet alleen de onnavolgbare decadentie daar en toen, maar ook de platte seks. Sodom en Gomorra als dagelijks evangelie.
De in het buitenland gezochte vrouw om kinderen te baren van de vijftienjarige koninklijke hoogheid, kreeg na een tiental nazaten in even zovele jaren van de hofdokter het advies om haar deur op slot te doen. Anders zou ze het niet meer overleven. Waarop diezelfde hoogheid, een jaar of 25 dus inmiddels, het toen maar met een lokale hoer ging doen die vervolgens even snel een adellijke titel kreeg. Ze woonde gewoon onder hetzelfde dak, tot ontsteltenis en afgrijzen van niet alleen de “echte” prinses of inmiddels misschien wel koningin, maar ook van haar kinderen. Die hun vader iedere dag naar de nieuwe slaapkamer zagen sluipen. Zoiets dus, maar ik geef hier geen letterlijke interpretatie of feitenverslag. Het is wat me bijgebleven is. Natuurlijk niet geheel voor niets, want het blijft een koninklijke familie. Net zoals in het Verenigd Koninkrijk, of in Spanje, België en natuurlijk ook in Nederland. Rolmodellen toen en nu. Misschien moet ik wel eerder geamuseerd zijn dan verbaasd.
Het volk was uiteindelijk niet zo geamuseerd. De Franse revolutie brak uit. Weg ermee, we hebben er genoeg van. Geen uitbuiting meer. Niet alleen vrijheid voor allen, maar ook een eerlijke verdeling van alle rijkdommen en een nieuwe samenleving. Samen sterk! Maar ze kregen Napoleon. En nóg veel later Mitterand, Hollande. En een zekere Sarkozy, die vorige week in hoger beroep is veroordeeld voor corruptie. Hij mag zijn straf thuis uitzitten met een enkelband boven zijn pantoffels. Nou ja. De geschiedenis herhaalt zich altijd, dat is maar weer gebleken. Koninkrijk of republiek. Het zijn verdorie net mensen.
Nee, het is geen wonder dat ik, na vervolgens tien dagen in het sympathieke en zonnige Sardinië te hebben rondgereden en ongeveer even lang het rauwe, avontuurlijke Sicilië in zo’n beetje al haar facetten te hebben meegemaakt, niet wist wáár hier te beginnen. Maar dat is er dus toch van gekomen. Reizen is niet ‘vermoeiend’, maar het vergt wel veel. Toch ben ik het niet eens met Marlène Dietrich, die ik hier tot besluit na Macchiavelli maar even citeer: “Als u uw vooroordelen verliezen wilt, moet u reizen”. Het is omgekeerd. Mijn eigen (voor-)oordelen blijken (bijna) keer op keer de feiten. Maar dat vind ik niet erg. Het verrijkt en, zoals gezegd, amuseert.
Ton Westphal + No Nonsense ++ 