Hij is nu 45 jaar oud. En heeft een verbluffende kijk op wat er zo links en rechts aan de hand is. Op de werkvloer – geprojecteerd vanuit de wereld van, laten we samenvatten, ‘communicatie en media’ – , maar ook breder. Dus maatschappelijk, de omgang met elkaar. Wat is belangrijk en wat niet? Maak van ‘wat’, gerust ook ‘wie’. En waarom? Wat zijn de gevolgen van ons gedrag, op individueel niveau en gezien de naaste relaties? Hoe zit het met collegialiteit? Hoe maak je carrière, zeker binnen bepaalde, specifieke subculturen. Het wordt allemaal door hem onderscheidend over de bühne gebracht. Zeer onderhoudend. Knap ook, voor een 45-jarige die meteen de toekomst voorspelt.
Want hij liet dit verhaal al 45 jaar geleden zien, anno 1976. Het jaar waarin hij het licht zag. Om in 2021 tot de ontdekking te komen dat er sindsdien niets is veranderd, omdat mensen mensen zijn. En omdat mensen mensen blijven. Ken je klassieken.
Zo wist hij destijds ook al te vertellen dat de wereld niet bestaat uit naties, maar uit grote bedrijven. Die bepalen wat er gebeurt. Hoe je denkt, waar je woont en werkt, wat je verdient. Natuurlijk, IBM is vervangen door Alphabet, Dupont door Apple, AT&T door Twitter en US Steel door Amazon. Opmerkelijk, want het komt allemaal nog steeds, net als hij, uit de Verenigde Staten van Amerika. Die ‘corporate power’ is alleen nog maar toegenomen, kijk om je heen. De verwachting voor morgen: nóg machtiger. Want zij bepalen wat je ziet en hoort. Zij sturen wat je vindt, en gaat zeggen. Kijkcijfers, ‘likes’ en ‘volgers’ bepalen leven en dood.
Het is heel erg moeilijk om individueel overeind te blijven, onder al dat geweld van de massamedia. Want durf je je nog wel te onderscheiden? Misschien kost het je wel je baan. En anders wel (een aantal van) je vrienden en sociale contacten. Go with the flow biedt daarentegen veiligheid en geborgenheid. Lekker makkelijk, toch?
Maar hij roept luidkeels, en maakt er bepaaldelijk een satire van (de kracht van de overdrijving, die hij trouwens perfect beheerst), dat je die televisie uit het raam moet gooien. Trek op z’n minst de stekker eruit. In 1976 was het een vierkante tv, nu zijn dat natuurlijk kleinere apparaatjes. Maar het is nog altijd horen, zien en kijken. Naar de verkeerde kanalen. Wees jezelf, ga zélf nadenken wat je eigenlijk vindt. Anders is er geen democratie. We hebben dus al geen natiestaten meer, maar wereldwijde ondernemingen die de dienst uitmaken. Met het inleveren van je individualiteit (volgen, meelopen, kijken en luisteren naar wat de meerderheid vindt), geef je en passant ook de democratie op. Je zit in een uitzichtloze situatie. Immers, je denkt dat je wat te zeggen hebt, iemand bent, dat je jezelf kunt zijn, maar je bent als je er even bij stilstaat helemaal niks. Ja, een volger. Een meeloper. Slachtoffer van het systeem dat je nota bene zelf in stand houdt.
Met de boodschapper van deze 45-jarige is het slecht afgelopen. Precies om al die redenen. Je moet de massa dom, tevreden en aan het lachen houden, want anders komen de verdienmodellen in de klem. Kijkcijfers zijn king. Als die teruglopen, word je geslachtofferd. Geen duimpjes betekenen het einde. En als je niet uit jezelf iets anders wilt gaan doen, de vergetelheid opzoekt, dan geven wij je wel een douw.
Hoe herkenbaar, 45 jaar na dato.
Die hij is een film uit dat jaar, Network. Sidney Lumet was de regisseur, met Sidney Aaron Chayefsky als de Oscarwinnende scenarist. Trouwens, de carrièrevrouw die alleen maar van en voor de kijkcijfers leeft, wordt, vilein als dat ze is, fabelachtig neergezet door Faye Dunaway. Haar enige Oscar-winnende rol.
Ik heb ‘hem’ gezien op het Belgische CANVAS. Een fantastisch kanaal, vind ik. Een hele zomer lang de allerbeste films. Daar heb je geen Netflix voor nodig. Stem zelf af op de Belgische publieke omroep. Kost niks. Veel van die “oude” films zijn meer dan eens ontzettend actueel. Leerzaam en leuk 😉.
Ton Westphal + No Nonsense ++ 