“Gaat u rustig slapen, de regering waakt over u”, zei oorlogspremier Hendrik Colijn. En zo eindigde de trein voor 34.313 Nederlandse Joden in Sobibor. Ik heb het gezien. Ik ben er geweest. En ik probeer van de geschiedenis te leren.
Moe. Misschien wel doodmoe. Zoveel gedachten, zoveel observaties, zoveel verrassingen. Maar ook zoveel onbegrip, en opnieuw: bevestiging. De wereld, en de mensen die haar bevolken. Met alle emoties van dien.
Was het al niet Euripides die zei: “Experience, travel… These are an education in themselves”. En zo is het maar net. Maar je wordt er wel moe van, als je reist zoals ik. Dat heet geen vakantie, alhoewel dat moeilijk uit te leggen valt. Dat is een project. Werken. Maar werk dat je graag doet is leuk, en soms ook veel meer dan dat. Zo is het bij mij. Een leergang.
Waar gaat dit over?
Mijn derde grote reis met de Rocinante. Starten in het Slowaakse Banská Bystrica, vandaar de Karpaten in, de Hoge Tatra en de Lage Tatra en doorschieten naar het noordoosten. Polen. Lublin, op zoek naar een stuk joodse geschiedenis. Dan kom je vanzelf in Majdanek, en dan ga je door. Sobibor. Afzakken langs de grenzen van Wit-Rusland, Oekraïne, Roemenië en Servië. Inderdaad, veel rafeliger kan en zal het niet meer worden. Dan ben je aangekomen in het Hongaarse Szeged. Dat was nog een twijfelachtige bestemming, gezien de immer aanhoudende stroom gelukzoekers, of vooruit, wat meer politiek-correct, migranten. Maar alleen al de dreiging van een hek, dat daadwerkelijk per 15 september de grens met Servië markeert, en een beetje krachtige taal over het mijn en het dijn van Viktor Orbán, heeft er voor gezorgd dat ik geen migrant ben tegengekomen. Je kúnt ze dus tegenhouden.
ABJECT
Zo, dan heeft u enig idee. Precies een maand geen tijd voor het schrijven van blogberichten. Al die ervaringen. Het vreet energie. Het kost aandacht. Het doet veel. En het is niet alleen buitengewoon leerzaam, maar zelfs ook louterend, zo’n project. Daarom begrijp ik al die mensen niet die zeggen van “nou, we gaan gewoon rijden en dan zien we wel. Op de bonnefooi, heerlijk”. Ik vind dat vreselijk. Abject. En niet omdat ik dan niet zou weten waar ik die nacht slaap, of ’s avonds ga eten. Dat is beide wel het minste. Maar de bestemming, die wil ik weten. Waarom sla je links of rechts af, en waar? Wat is je doel? Wat wil je bereiken en waar wil je komen? Hoe dan? En wanneer? Hoeveel tijd trek je daarvoor uit? En als dat niet lukt, of heel erg tegenzit, wat is dan je Plan B? Heb je daar überhaupt over nagedacht? Eigenlijk zijn dat ook de grote levensvragen.
Dáár word ik niet moe van, van die vragen. Want ik pretendeer de antwoorden te hebben. Dat geeft dus relatieve rust.
Misschien is het juist wel zo vermoeiend om te constateren dat er zoveel mensen zijn, de over- overgrote meerderheid, die letterlijk en figuurlijk niet weten waar zij en hun omgeving mee bezig zijn. Die dus maar wat doen. Die niet(s) opschieten. Ze rijden voortdurend hetzelfde rondje, doorgaans zonder het zelf te beseffen. En als ze het al wél weten, dan veranderen ze er niks aan. Geen doel, laat staan een bestemming. Hun eindpunt zal zich daarom dichtbij hun start bevinden. Dat betekent dus weinig of geen progressie.
En dát vind ik nou zo typerend voor Europa en haar bevolking, zo even voor en sinds de laatste eeuwwisseling. Haar politici. Haar bestuurders. Haar managers. Op bijna ieder terrein. Ze draaien rondjes. Omdat ze de weg niet weten en te dom of – nóg erger – veel te oppervlakkig/gemakzuchtig zijn om er naar op zoek te gaan.
Maar maakt dat ze ongelukkig? Volgens mij valt dat reuze mee. Zolang we brood, spelen en wifi hebben, is het leven goed voor diezelfde over- overgrote meerderheid. Wat niet weet, wat niet deert. Dat is ook wel zo gemakkelijk. Want ook dat geeft rust. Dat zijn de sweet dreams die ik juist weer niet heb. Integendeel. Of dat een zegen is of een gebrek, daar ben ik nog niet uit. Dat hoef ik hier en nu ook niet allemaal met u te delen, dunkt me. Die zielenroerselen komen vanzelf wel boven, al lezende sommige oude en nog te verschijnen berichtjes op deze site.
Ton Westphal + No Nonsense ++ 