Italië heeft zondag de EK-finale niet gewonnen, maar Engeland heeft hem verloren. Ik vond het één van de mindere wedstrijden van het hele toernooi. Maar meteen al in de poulewedstrijden, en natuurlijk vanwege corona ook al daarvoor, ontwikkelde deze eindronde zich als een onvergetelijke manifestatie. Op tal van terreinen.
Laten we bij de finale beginnen. De breed gedoodverfde favorieten in het blauw tegen de niet te onderschatten underdog, die het voordeel van een thuiswedstrijd had. Voordeel? Maar laten we verder gaan, want dat komt straks wel. Al weken kon iedereen, of je dat nou wilde of niet, horen en lezen dat het na 55 jaar wel weer eens tijd werd om wat te winnen. Jawel, de druk werd vanaf de eerste zondag, toen Engeland op het eigen Wembley tegen Kroatië moest spelen (1-0 winst), uur na uur na uur opgevoerd. “Football’s coming home.” Ga er maar aan staan.
Trouwens, geen betere humor dan voetbalhumor. Wat te denken van die spandoekjes met “Football’s coming Rome”. Houd ik van. Maar echt om te lachen vond ik dat Engelse teamshirt, met achterop de naam “Mrs. Grealish”. En het nummer 69. De dame die het bij zich had wapperde er uitbundig mee, met een stralende glimlach. Engeland.
WEZENLOOS
En dan staan ze zomaar in de finale, mede door een overwinning (2-0) op zo’n andere eeuwige favoriet, Duitsland. Een land met een coach die, zoals ik destijds al schreef, op z’n minst drie jaar te lang is doorgegaan. Joachim Löw, ik voel medelijden met hem. Niet omdat de Mannschaft is uitgeschakeld, maar ik zie al jaren een trainer met grote, mentale problemen. Kan “der Jogi” nog wel lachen? Winst, verlies of gelijkspelen, het raakt hem niet meer. Hij is gemechaniseerd, wezenloos. Ik wens hem de beste psycholoog toe, misschien is er in Wenen nog wel iemand te vinden, voor een indringende psychoanalyse. Daar zal hij van opknappen, hoop ik. En ondertussen vooral wegblijven van voetbal en de publiciteit. Want dat doet niet zomaar “iets” met sommige mensen, maar het kan je volledige consistentie veranderen. Zie Löw.
Hoe dat met Gareth Southgate gaat aflopen, vraag ik mij af. Ongelofelijk, letterlijk. Om de belangrijkste wedstrijd sinds 55 jaar in de laatste minuut van de verlenging cadeau te doen aan je tegenstrever. Je kunt niet trainen op penalty’s, en dan gaat het vooral om de druk. De wetenschap, zeker op die momenten, dat honderden miljoenen mensen naar je zitten te kijken, wereldwijd. Hoe je naar de bal loopt, de blik in je ogen. Je aanloop, van ver of dichtbij. En dan je schot. Alles hangt er van af. Een heel toernooi. Nee, de hele voetbalgeschiedenis van je land. Je gaat de boeken in. Als eeuwige held, of voor altijd een sneue verliezer. En, Gareth, dan laat je twee mensen invallen die nog geen bal hebben geraakt. Uitsluitend om een penalty te nemen. In een kolkend Wembley. Je eigen stadion. Je eigen mensen. Ze falen beiden. Natuurlijk.
En de werkelijk allesbeslissende strafschop laat je nemen door de negentienjarige Bukayo Saka, die nog nooit een strafschop heeft genomen. Ook niet als het er om ging bij z’n club Arsenal. Schiet mij maar lek, maar die Southgate weet helemaal niks van mensen. Balletje breed en conditie. Punt naar achteren en vooruit verdedigen. Opkomende vleugelverdedigers en hoog druk zetten. Daar gaat het dus om. Nee.
SCHERPZINNIG
Ook in het voetbal draait het om mensen. Wie, en hoe gebruik je ze op hun sterke punten. Hoe pas je die eigenschappen, fysiek en/of mentaal, allemaal op het juiste moment in het team, zodat iedereen in het veld er beter van wordt. Je hebt elf opties, en tussendoor mag en moet je misschien ook nog wel wat wisselen. Om bij te stellen, te fijntunen. Ook afhankelijk van de tegenstander. Allemaal scherp-zinnig mensenwerk, en Southgate is op dat terrein, ik herhaal, op een ongelofelijke manier tekortgeschoten. Ik ben bang dat hij als voetbaltrainer, werkzaam in en met de top, niet de enige is. Maar zondagavond is het voor het oog van de wereld ongezouten uitvergroot. Heb erbarmen.
Louis van Gaal wordt de nieuwe bondscoach van Nederland. Die snapt het spelletje wél, zo veel beter dan al die anderen. En die deed (een primeur die niemand hem afpakt) precies hetzelfde, maar dan omgekeerd, in die magische wedstrijd tegen Costa Rica op het WK van 2014. (Zeven jaar geleden, ik kan het niet laten.) Maar omdat ook Van Gaal toch net een mens is, liggen de gevaren ernstig op de loer. Als iemand van zichzelf weet dat hij het weet – jawel – , dan is dat wel Zijne Koninklijke Hoogheid Louis I. Hoogmoed komt altijd voor de val. Ik hoop dat die wordt uitgesteld tot na “Qatar”, maar als dit zijn laatste kunstje is dan is er niet aan te ontkomen. Wat een valkuil is dát!
Nu we toch lekker psychologisch bezig zijn, kan ik het tot besluit niet nalaten om ’s lands coach van Jong Oranje even aan te halen. Erwin van de Looi. Hij haalde deze zomer de halve finale van dat andere EK. Uitgeschakeld door een opmerkelijk sterk Duitsland, de latere toernooiwinnaar. Filosoferend over zijn keuzes voor spelers, vertelde hij bijvoorbeeld dat hij bij voorkeur jongens liet spelen die onlangs iets belangrijks hadden gewonnen. Winnaars. Die zitten in een bepaalde flow, en dat komt ten goede aan het team. Hé, dat gaat over mensen en hun drijfveren en obstakels. Omdat talent alleen niet voldoende is. Maar wie heeft het over Erwin van de Looi? Ik, daarom.
Ton Westphal + No Nonsense ++ 