De focus op BN’ers – overal en altijd – gaat pijnlijk voorbij aan de fascinatie die “gewone” mensen kunnen oproepen. Want bijna iedereen heeft een verhaal. Het is doodzonde dat daar op de Nederlandse televisie geen, of in ieder geval veel te weinig oog en oor voor is. Juist Onbekende Nederlanders kunnen andere onbekende Nederlanders inspireren. Immers, die verhalen zijn herkenbaar en haalbaar. Iets van #metoo, maar dan met een hele positieve lading.
Bijna iedere dag bepaal ik tijdens mijn brunch hoe mijn (televisie-)avond er uit zal gaan zien. Zo stel ik op m’n gemak een menu op van wat, waar en hoe laat. De uitkomst kan ook zijn dat ik ’s avonds überhaupt niet naar een scherm ga zitten kijken, want de tv is een aanvulling. Maar vaak wel met prachtige programma’s, van documentaires, reisverslagen en films tot sportwedstrijden. Vooral die eerste drie categorieën moet je echt opzoeken, zeg maar gerust: selecteren. Toon mij je televisiezenders en ik zal zeggen wie je bent.
Zo stuitte ik vandaag op “Lazarus” van de EO. De aankondiging op Teletekst die mijn aandacht trok luidde als volgt: “Geen boek staat zo vol menselijke levensgebeurtenissen als de eeuwenoude Bijbel. Verhalen die raken aan onze levens. Samen met bekend Nederland zoekt Marleen Stelling naar inspiratie, herkenning en troost”. Niets mis mee, zou je zeggen. Maar in godsnaam: waarom altijd maar die “bekende Nederlanders”? Ik herhaal: overal en altijd. Ja, maar anders kijkt er helemaal niemand naar zo’n programma, zo hoor ik u al zeggen. Het gaat om aandacht (trekken), herkenning en nieuwsgierigheid. Bij voorkeur met een lach en een traan, de basis-ingrediënten. Mensen zijn er gek op. Een dag niet gelachen is een dag niet geleefd. Gruwelijk, zeker met al dat gebrul en gebral als je niet oppast met wat je op zet.
Terugdenkend aan die kandidaat die geen enkele opleiding had afgemaakt. Ook al een product van een kapot gezin. Snel het huis uit, want hij hield het niet meer. Een baantje hier en een baantje daar. Husselen. Iedere week maar weer kijken of er iets overblijft van zijn minimumuurloon van enkele Euro’s. Je vindt ze bijvoorbeeld in bezorgdiensten, van Thuisbezorgd.nl tot Uber en Deliveroo. Het barst er van. Begin er eens een praatje mee, dat kan ook zomaar in de lift van die grootstedelijke torenflat. Ontdek waar ze vandaan komen. En waarom ze dit doen. Je zult doorgaans versteld staan. Volledig anonieme, jonge mensen die je verrassen.
Die knul, als levend voorbeeld. Hij solliciteerde naar een technische functie. Niet alleen zonder opleiding, maar ook zonder ook maar iets van ervaring. Know how was hem volledig vreemd. Maar toch had ik hem uitgenodigd. Omdat iets mij trof in zijn cv. Maar vooral in het telefonische interview. Dit was anders, beter, slimmer. Die paar jaar vervolgonderwijs was dan ook op VWO-niveau. Niet voor niets. Goed in wiskunde. En vooral heel veel goede wil. Hij wilde zich aan die dagelijkse 24/7 bezorgdiensten van een paar uurtjes ontworstelen. Niet met kreten als ‘passie’ of ‘een nieuwe uitdaging’, maar welbewust en goedgekozen. Hij had ideeën en doelstellingen, alleen de weg daar naar toe moest hem worden geboden. Dan zou hij er alles voor doen.
Inmiddels is de knaap langer dan een jaar aan de gang bij mijn opdrachtgever. Hij heeft het werk buiten geleerd, en zit nu op de planning. Omdat hij het werk “ziet”, zich niet gek laat maken en bijgevolg goed kan nadenken en luisteren. Tussendoor springt hij om al diezelfde redenen bij op de technische helpdesk. Iedereen blij. Organisatie, kandidaat en niet in de laatste plaats hun kring van klanten.
Diezelfde opdrachtgever vroeg mij onlangs nog hoe ik nou juist hem had kunnen presenteren, met z’n cv-van-niks. Luisteren en zien. Oog voor het verschil. Niet alleen maar kijken naar die top cv’s – de BN’ers – maar de potentie herkennen bij de losers, die maar al te vaak geen losers zijn en alleen maar in die hoek zijn en worden (weg-)gestopt.
Iemand die heel goed de kunst verstaat om te luisteren naar de verhalen van kennelijk onbetekenende mensen, is Arnout Hauben. Maar hij is dan ook een Belgische programmamaker. Hoe je met een glimlach, open en direct en met authentieke belangstelling mensen opmerkelijk snel alles kunt laten vertellen. Serieus en integer, niet op zoek naar die eeuwige lach of traan. Nee, vertel! Mooi om te zien, en vooral om gewoon naar te kijken en te luisteren. Die betoverende muziek ook. Zo goed gekozen.
Jammergenoeg heb ik het eerste deel van zijn nieuwe serie “Dwars door de Middellandse Zee” gemist. Van Gibraltar naar Jeruzalem. Maar vanavond zit ik klaar voor alweer deel vier, bij Eén, op de Belgische publieke omroep. Klasse.
Ton Westphal + No Nonsense ++ 