LEVEN OF OVERLEVEN

Oude column van Ton Westphal, zoals geplaatst op 13 april 2001 in de dagbladen van Brabant Pers.

Tja, wat moet ik hier verder nou nog over zeggen of schrijven? Over de geschiedenis zich herhaalt? Of dat mensen niet nadenken? Of dat we ons laten meevoeren met de waan van de dag? Dat we denken dat “we” boven de wet staan? Dat we niet weten wat er gebeurt? Dat vroeger alles beter was? Dat óns dat niet zal overkomen? Of dat we ons verheven voelen boven de rest? 

Nee, de bomen groeien niet tot in de hemel. En ja, er is – om redenen – heel veel leegstand. Vele beloftes zijn en worden nog steeds niet waargemaakt. En tot besluit, een beetje vilein: hoeveel wijzer bent u nou geworden, sinds 13 april 2001?

“De arbeidsmarkt is aan het kantelen. Dat is reeds eerder aangekondigd in deze kolommen, maar de praktijkvoorbeelden zijn er nu ook. Ik herinner mij van begin negentiger jaren, dat wanneer ik een bedrijf belde men alleen belangstelling had in samenwerking als ik medewerkers wilde overnemen. “Dan mag je langskomen, anders niet. Want hoe kom ik er in godsnaam op een andere manier vanaf?”, zo luidde de noodkreet. Heldere taal verstaan we allemaal. De nood was hoog, maar dat was toen een heel andere nood. Wanneer ik zo mijn “historisch archief” er eens op nasla, dan is het niet te geloven wat er in de laatste jaren wat dat betreft allemaal is veranderd. En wat nu weer opnieuw, veel en snel, aan het veranderen is. Gebrek aan goede mensen is er bijna altijd geweest en zal er ook altijd zijn. Maar er zit een groot verschil tussen de kwaliteit en de kwantiteit van het aanbod. Dus voor de gemiddelde kandidaat is er steeds minder ruimte voor de aangegroeide arrogantie en “laat-maar-waaien”-mentaliteit die de laatste jaren in ernstige mate de kop heeft opgestoken. Die zal zich nu langzamerhand weer moeten leren onderscheiden en krijgt het tonnetje en de Vectra XYZ-i niet meer voor niets.

Wat te denken van de Corus (Hoogovens)-vestiging in Wales? Die ging sluiten, en ik hoorde de meest verschrikkelijke jammerklachten vanuit een dorp dat bijna helemaal afhankelijk is van de fabriek. Families dreigen uit elkaar te vallen, grote en kleinere toeleveranciers sluiten de poorten, winkeliers stoppen noodgedwongen hun nering. Alom heerst angst voor behoud van werk, onvrede, grote onzekerheid over de toekomst. Het vreet aan de mensen. Toestanden zoals wij die in Nederland wel hebben gekend, nog niet eens zo lang geleden, maar die we hier en nu, slechts een paar honderd kilometer verderop, allang en helemaal vergeten zijn. De apocalyps tegenover het hartgrondige “nee” tegen een baan omdat het goede bedrijf toevallig 5 kilometer in de verkeerde richting is gevestigd. Of omdat de onkostenvergoeding 25 gulden minder is. En we hebben het nog steeds over de EU, binnen West-Europa.

Nederland staat niet boven de (macro-economische) wet, en de Nederlanders al helemaal niet. Toch gedragen velen van ons zich – van hoog tot laag, bedrijf en individu – alsof de bomen nog steeds tot in de hemel groeien. We lezen geen kranten, we luisteren niet naar economen, we kijken niet om ons heen. Wales is al heel ver weg. En dat laatste is natuurlijk niet waar. Want waar ik jarenlang niets heb gehoord van outplacement-bureaus, blijkt nu ineens toch dat die nog steeds (of weer?) bestaan. En staan er plotseling ook weer mensen aan de deur, zonder afspraak en met een cv’tje in de hand. Omdat hun tijdelijke contract “zeer onverwacht” niet is verlengd, of vanwege “reorganisatie”. Jaren aan een stuk is ook dat mij nooit meer overkomen. Immers, in de afgelopen hoogconjunctuur is bijna ongezien Jan en alleman aangenomen. We moesten vacatures vullen, dachten we. Nu volgt, nog langzaam maar wel zeker, steeds schrijnender de shake-out.

Eigenlijk niets bijzonders, een normaal verschijnsel. De geschiedenis herhaalt zich ook hier. Het fenomeen is op z’n minst al zo oud als de fabel van La Fontaine: de krekel en de mier.Van mij mag u best een beetje zingen hoor, maar kijk tegelijkertijd toch ook goed om u heen. Maar wat zijn we toch eigenlijk slechte leerlingen met z’n allen. Gelukkig zijn er echter nog mensen die wel pro-actief denken en handelen, die niet meegaan met de massa, die hun eigen plan trekken, die zelf nadenken in plaats van achter een ander aan te lopen. Die hebben de toekomst en zijn daar dus ook mee bezig. Dat gaat veel verder dan +5 of +10% of al dan niet een rondje om de kerk. Dat gaat over leven of overleven. En naar hen wil ik luisteren.”