Zoals u ook hier kunt lezen, ben ik nogal gegrepen door het werk – en dus de inzichten – van Menno ter Braak. Het tweede deel van zijn biografie, geschreven door Léon Hanssen, met de alleszeggende titel “Sterven als een polemist”, sleep ik inmiddels overal mee naar toe (727 pagina’s). Bijvoorbeeld tijdens mijn oversteken naar en van Ierland, maar het leest niet wat je noemt lekker weg. Het schiet niet op, maar dat geldt überhaupt voor het werk van Ter Braak. Men vindt het vaak moeilijk, lastig, onbegrijpelijk en sowieso zwaar op de hand. Die titel heeft het boek dan ook niet voor niets meegekregen.
Ter Braak heeft op 14 mei 1940 zelfmoord gepleegd. Daar zitten hele verhalen achter. Natuurlijk. Fascinerend, soms herkenbaar en zeventig jaar na dato voor mij nog heel actueel. Europa, opkomst en ondergang. Mensen, de burgerij. Goed en kwaad. De massa’s. Het voelen van dreiging. Hevige angst ook, bij Ter Braak.
Ondanks de ‘zware kost’ zal ik zijn biografie hoe dan ook uitlezen. Het duurt niet meer lang.
Zo kwam ik bij George Grosz terecht. Een kunstenaar, van wie Ter Braak in 1932 bij de Rotterdamse Bijenkorf voor het toen toch forse bedrag van tweehonderd gulden een aquarel kocht: De Straat, uit 1925.
In mijn naïviteit ben ik zo-even wat gaan googelen, want waar is dat werk gebleven? Zou het misschien ergens te koop zijn? Misschien wel, maar niet voor mij. Grosz hangt inmiddels in de zalen van de wereldmusea. Van het MOMA in New York tot de Tate Gallery in Londen. Zo zie je maar weer, een beetje lezen kan nooit kwaad. Of, zoals kortgeleden iemand mij onder een kopje koffie toevertrouwde: “Ook al hoor je ze nooit en staan ze met hun rug naar je toe, je beste vrienden blijven toch je boeken. En je doet er nooit tevergeefs een beroep op”.
Heel mooi.
Dat geldt ook voor onderstaande impressies uit het filmpje van YouTube. Lees vooral ook de tekst die daaronder staat Dat zegt alles over Grosz en veel over Ter Braak.
(Als u de tekst op YouTube inderdaad wilt lezen, moet u wel even in het schermpje “Bekijken op YouTube.com” aanklikken).
Ondertussen was ik van plan om enkele tientallen kandidaten bij te werken in mijn bestand. Er ligt een bijna torenhoge stapel op me te wachten, eerlijk is eerlijk. Deze late avond liep dus anders. Ik ben nog niet aan de eerste begonnen, en ga nu de hond uitlaten en naar bed. Morgen verder. Terug naar vandaag. Kijken, lezen en luisteren waar die cv’s Ter Braak en Grosz ontmoeten.
Voor de liefhebber, er is een fantastische site beschikbaar die volgens mij alles publiceert wat er überhaupt over Ter Braak te lezen en te zien is. Spectaculair, right at your fingertips.
Ton Westphal + No Nonsense ++ 