EINDE ZOMERGASTEN

Afgelopen weekeinde dus de laatste uitzending op de lome zondagavond. Zes gasten die iets te vertellen zouden moeten hebben. Die voor inspiratie zouden moeten zorgen, een lach en een traan. Een stuk humor, empathie, leuke ideeën en confronterende gedachten. Een beetje geschiedenis, een mening, ontroering en verrassing. Zo’n avond lucht op, als kijker. Je hebt weer wat geleerd, je kunt je eigen gedachten slijpen, komt op ideeën en gaat iets nader onderzoeken.

Zo heb ik 23 jaar Zomergasten ervaren. Toen ontspon zich het drama Jan Leyers en vorig jaar was er zoiets als een korte opleving dankzij de nieuwe presentator Wilfried de Jong, die wat mij betreft dit jaar erg terugviel. Als zijn gast vertelt dat hij of zij graag een glas water drinkt, dan bestaat De Jong het om te vragen waarom. “Wel, het lest de dorst, en ik vind water altijd wel lekker fris”, riposteert zijn gast vervolgens, waarop De Jong met een gemaakt veelbetekenende blik vraagt: “Hoe bedoel je dat, fris?” Dat werk dus.

Ik ben er wel klaar mee. Van de zes gasten heb ik er twee uitgezeten, waarbij de laatste gast van zondag jl. de show stal: David Van Reybrouck. In die uitzending was alles te vinden, te zien en te horen dat Zomergasten door de jaren heen zo interessant heeft gemaakt. Maar ik vrees dat het nu een beetje “op” is. Freek de Jonge en David Van Reybrouck, ik vind het te mager. Jim Taihuttu, daar hebben we het al over gehad, weet je. Reinbert de Leeuw: waar is de nooduitgang? Ik wíl gewoon niet meer. Niet nóg meer van hetzelfde, alstublieft. Klassieke muziek en hun beoefenaren zijn zeker boeiend, maar niet drie uur lang op dezelfde toon. Ionica Smeets? Ik zal er wel niets van begrijpen, ben zeker niet intellectueel genoeg, moet bij dat soort types kennelijk gedwongen afhaken… Maar wat mij wel is opgevallen zijn die ogen, in combinatie met die lach. Het één ging zo vaak niet samen met het ander, die ontblote tanden. Het klopte niet in het totaalbeeld. Een fout plaatje. Er speelde (veel) meer, maar De Jong zat zich nog te forceren welke vraag hij nu weer moest stellen. Jammer.

Van Saskia Noort weet ik niets meer, en dat zegt eigenlijk alles. Waar ik gasten als Piet Vroon (1991), Sylvia Tóth (2001) en Heleen van Royen (2004) nog duidelijk op het netvlies heb. En zo waren er zoveel. Maar ik herhaal: het is “op”, anno 2014.

Je mag je afvragen op basis waarvan de VPRO de presentator, maar zeker ook de gasten tegenwoordig selecteert. Er is weinig spreiding, en net zo weinig verrassing. Dus: geen creativiteit. Er kijken ook nog maar een paar honderdduizend mensen naar. Pathetisch.

Ik stel voor om de uitzendingen te gaan herhalen, tot aan het rampjaar 2012. Dat verschaft een fantastisch tijdsbeeld, met een uniek inkijkje in alle veranderingen. Technisch, maatschappelijk, sociaal en politiek. Mocht dat niet lukken, dan heb ik een nieuwe presentator en meer dan uitstekende interviewer gevonden: Coen Verbraak. Het is verdorie mijn vak, het zoeken van de juiste man op de juiste plaats. Coen Verbraak, dus.

En een rijtje gasten, waar ook eenvoudige stervelingen als u en ik naar kunnen, en vooral ook wíllen kijken en luisteren? Sportmensen als Dafne Schippers, Sven Kramer, Guus Hiddink, Nicolien Sauerbreij, Johan Cruijff, Louis van Gaal en Ard Schenk. Of politici als Ruud Lubbers, Mark Rutte, Edith Schippers en Fred Teeven. Of Frans Timmermans, dit jaar een gemiste kans. Mensen uit de kunstwereld zoals Wim Pijbes, de schrijver Jan Siebelink of acteurs als Koen Wouterse en Pierre Bokma. Gerrit Zalm, Paul Witteman, Herman den Blijker…

Zo kunnen we misschien Rijkman Groenink en Coen Verbraak nog eens een avond lang aan tafel zetten.

Nee, het is eigenlijk helemaal nog niet op. Natuurlijk niet. Zorg gewoon voor bloed, zweet en tranen. En interactie, ook met de kijkers, die dan weer het miljoen (ver) zullen gaan overstijgen.