Als het gaat om deze werkelijk onnavolgbare regio die we ooit Joegoslavië noemden, zijn de meeste “westerlingen” per definitie naïef en volstrekt onwetend te noemen. Dat gold destijds ook voor de 42ste president van de Verenigde Staten, Bill Clinton.
Waar waren we ook alweer gebleven? Lunchen waar het niet mocht, onder de ogen van de Kosovaarse president. En onderweg naar Albanië verder naar Visoki Dečani. Iedereen weet dat dat klooster onder permanente beveiliging staat van KFOR (Kosovo Force) van de NAVO. Wat zal ik daar dan nog over schrijven? De soldaten zijn 24/7 op locatie, en als je het klooster bezoekt dien je je paspoort af te geven. Je bent dan al de nodige slagbomen en andere blokkades gepasseerd en langs talloze beveiligingscamera’s gereden. Op een doodlopende weg.
Op de Balkan gaat geloof niet zonder prikkeldraad heb ik eerder geschreven, maar hier lijk je geen klooster met een handvol monniken te bezoeken, maar een lanceerbasis van kruisraketten. Alles draagt bij aan de verwarring. Als het gaat om deze werkelijk onnavolgbare regio die we ooit Joegoslavië noemden, zijn de meeste “westerlingen” per definitie naïef en volstrekt onwetend te noemen. Dat gold destijds ook voor de 42ste president van de Verenigde Staten, Bill Clinton.
Ze hebben in Pristina niets minder dan de belangrijkste boulevard naar de man vernoemd.
De Amerikaanse journalist en schrijver Robert D. Kaplan heeft zo’n 35 jaar geleden langere tijd gereisd door de complete Balkan. Zijn boek daarover, ‘Balkan Ghosts’, deed niet veel, totdat Clinton er mee werd gezien. Zoiets als “Functie elders” bij die domme Ollongren, maar dan een heel boek. Het zou mogelijk de geschiedenis gaan bepalen, en de carrière van Kaplan ging eensklaps als een raket. Ook Clinton bleek op zijn minst een beetje dom, door de NAVO te laten ingrijpen in Bosnië. Daar word je dan, in zijn geval nota bene indirect, door bestuurd. Met honderdduizend doden tot gevolg, een veelvoud aan gewonden en nog heel veel meer verbroken (familie-)relaties, kapotgeschoten huizen en de teloorgang van een complete samenleving die het dan nu maar in niet minder dan zeven landen moet zien te redden. Je zou zeggen: dat snapt een kind. Dat dat niet gaat werken.
Kaplan heeft het al opgeschreven, en haalt en passant ook nog even Karl Marx aan die de mensen daar als “etnisch uitschot” heeft gekarakteriseerd. Blijf er vanaf. Laat ze. Ik bedoel dat in de meest constructieve betekenis.
“Wij” snappen ze niet.
De wegversperringen bij Visoki Dečani zijn buitengewoon illustratief voor het falen van het westen, dat zich nog altijd en bij voortduring tegen alles en iedereen op blijft bemoeien. Een beetje verder kijken en je ziet afgeplakte kentekenplaten. Kosovaarse in plaats van Servische, en omgekeerd. Anders wordt je auto opgeblazen, of zo. Ik kan het niet laten, en haal opnieuw de Duitse filosoof Hegel aan die een paar honderd jaar geleden al opmerkte dat het enige dat we van de geschiedenis leren is, dat we er niets van leren. Schilder die gerust op een tegeltje, en hang dat boven je bed. Want iedere fout wordt herhaald. Oekraïne nu, Taiwan straks.
En toen kwam ik aan in Prizren XK. Laatste stop voor Albanië. Toeristisch en terrassen. Dat is ook vreselijk. Maar met een mooie, officiële bedankmuur midden in de stad, die ik ’s avonds – alweer laat – toevallig ontdekte. Maar bedankt waarvoor? Voor een erkenning van je bestaan, die vele miljoenen anderen juist ontkent en diskwalificeert. Zo wordt dat daar opgevat. Provocatie als levensinvulling, kijk naar die kentekens. Het begrip vrijheid kent vele vertalingen. Ondertussen is de complete bevolking van toch zeker vier landen in die regio etnisch/theologisch ondoordringbaar gesegregeerd. Dat is niet en nooit goed gegaan, en het wachten is op (nog) veel meer bloed en andere humanitaire ellende die de internationale media gaat halen. Ja, dat zijn de tranen van Tito. Een mooie serie van Iva Bicanic (1972) voor BNNVARA. Clinton, bedankt!
Ton Westphal + No Nonsense ++ 